|
| Biała gęś |
Behawioryzm społeczny, czyli wzajemne zachowania ptaków, był u ptactwa domowego badany dość szczegółowo. Pracę na ten temat prowadził na początku XX wieku Thorleif Schjelderup-Ebbe (norweski zoolog, psycholog porównawczy), który pierwszą pracę na ten temat wydał w 1913 roku. Jego wieloletnie badania ustaliły, że ptaki mają swoją wewnętrzną organizację opartą na zasadzie dominacji, co przekłada się na hierarchię w stadzie.
Cała wewnętrzna hierarchia tworzy się podczas pobytu ptaków na danym terytorium, opiera się na wzajemnym rozpoznawaniu oraz na zasadzie dominacji. Powstaje ona w wyniku walki, związana jest także z rozwojem układu rozrodczego. U młodych kogucików rozpoczyna się już w 7-8 tygodniu, zaś u młodych kurek około 9 tygodnia życia. Hierarchia w stadzie ustalana jest oddzielnie wśród kogutków i oddzielnie wśród kurek. Czasami może dojść także do walki, miedzy kogutem a kurą, wówczas ustala się także ich miejsce w stadzie. Ustalenie danego miejsca w stadzie wśród ptaków może trwać nawet kilka tygodni. Pamięć kur nie jest długotrwała, dlatego za jakiś czas znów może dojść do walki między nimi, w wyniku której dochodzi do ustalenie nowego porządku społecznego wśród ptaków.
Niestety, walki bardzo niekorzystnie wpływają na produkcyjność i zdrowie w stadzie, ponieważ ptaki dominujące mają lepszy dostęp do karmideł i poideł, natomiast ptaki podporządkowane mogą mieć utrudniony dostęp do paszy i wody, lub mieć go całkowicie ograniczony. Można temu zapobiec, powiększając powierzchnie na której znajdują się ptaki i dostawiając dodatkowe karmidła i poidła. Poważniejsze znaczenie ma wpływ hierarchii na reprodukcję ptaków, badania donoszą że kogut główny pokrywa kury najczęściej w wyniku około 74%, kogut drugiego rzędu pokrywa kury w wyniku około 13%, zaś pozostałe koguty pokrywają znacznie rzadziej. Jeśli kogut główny okaże się bezpłodny, lub jego popęd płciowy będzie słaby, dojdzie niestety do znacznego obniżenia wyniku lęgu. Koguty które zajmują niższe stopnie w hierarchii, często nie są wstanie zapłodnić kury, nawet podczas nieobecności samca dominującego, zjawisko to jest nazywane psychiczną impotencją. U takich kogutow stwierdzić można mniejszą produkcję nasienia bądź zatrzymanie rozwoju jąder. Zainteresowanie kogutów kurami dominującymi w stadzie jest mniejsze niż kurami subordynowanymi. Sam wygląd kury dominującej, czyli jej duży mięsisty grzebień, duże dzwonki, bystry wzrok, podniesiony i rozłożony ogon oraz donośny głos, odstrasza. Agresywność w stadzie przy tworzeniu się hierarchii jest bardzo groźna, ponieważ może prowadzić do kanibalizmu wśród ptaków.
|
| Kaczka |
Stres adaptacyjny, może się ujawnić u ptaków przy wprowadzaniu ich do nowego środowiska. Nie występuje to tylko przy zmianie pomieszczenia, lecz także przy prowadzaniu nowych osobników do stada. Dochodzi wówczas do zaburzenia hierarchii w stadzie. Nowe ptaki które dołączają do istniejącego już stada, charakteryzują się strachem i niepewnością, można je uspokoić poprzez podanie im paszy.
Behawior socjalny gęsi domowych przejawia się w kilku zasadniczych postawach. Gdy w najbliższej okolicy pojawi się inny osobnik np. człowiek, lub inne zwierzę, gąsior przyjmuje postawę alarmową, która polega na wyprostowaniu szyi i wysokim uniesieniu głowy z równoczesnym wydaniem charakterystycznego donośnego krzyku. Gdy samiec się tak zachowuje, jego partnerki zaczynają się denerwować. Gdy wprowadzimy do stada nowego osobnika, możemy być pewni, że gąsior będzie agresywny. Przyjmuje on wówczas pozycję grożenia, jego szyja jest pochylona i wyciągnięta w stronę obcego osobnika. Gdy intruz nie podporządkuje się, gąsior zaczyna go atakować, wówczas dziobie obcego intruza po szyi. Gdy uda się odstraszyć intruza, gąsior dumnie wraca do swoich partnerek. Dochodzi także do zachowania ze strony partnerek, zwanym powitaniem swojego partnera, czyli ptaki głośno się zachowują.
Zachowanie się płciowe gęsi przejawia się według sekwencji godowej. Rozpoczyna się wszystko od zalotów, podczas których ptak inicjujący, może być to gąsior lub gęś, zbliża się do partnera z charakterystycznie ugiętą szyją. Następnie ptaki pochylają swoje głowy kierując je pod pierś bądź brzuch partnera. Samiec okrąża samicę. Partnerzy stają przodem do siebie, zakładają szyję na szyję i wykonują poziome ruchy głową nad grzbietem partnera. Samica siada i przyjmuje pozycję przyzwolenia. Szyję ma wówczas wyciągniętą do przodu, skrzydła lekko odchylone do tyłu i podniesiony ogon. Samiec chwyta dziobem za pióra (skórę) w okolicach potylicy i balansując skrzydłami rozpoczyna deptanie a następnie przechodzi do kopulacji. Po zakończonej kopulacji, gąsior zsuwa się z gęsi, otrzepuje a następnie przyjmuje wyprostowaną postawę, macha skrzydłami i wydaje tzw. "krzyk po kopulacyjny". Samica w tym czasie otrzepuje się i wykonuje tzw. "pozorne mycie", analogicznie do czynności wykonywanej w wodzie "pluskanie się" i "chlapanie". Gdy ptaki pominą fazę zalotów, wejście na samicę zawsze kończy się niepowodzeniem. Samica ucieka i nie dopuszcza do kopulacji. Można czasem zaobserwować zaloty, w których uczestniczą wyłącznie samice. Jedna z nich wspina się na drugą i przystępuje do deptania. Takie zachowanie wywołuje pojawienie się u gąsiora zachowania rozrodczego. Samiec wówczas podchodzi do samicy i rozpoczyna zaloty, po czym następują kolejne fazy sekwencji godowej, która zazwyczaj kończy się kopulacją. U dzikich gęsi kopulacja odbywa się w wodzie, zaś u gęsi domowych zarówno może odbywać się w wodzie jak i na lądzie.
Behawior rozrodczy u dzikich gatunków kaczek utrzymywanych w warunkach hodowlanych i w środowisku naturalnym pojawia się już jesienią na zimowiskach i kontynuowany jest po przylocie na lęgowiska. Zazwyczaj toki inicjuje samica, podpływając z poziomo wyciągniętą szyją w kierunku grupy kaczorów. Samica, która nie posiada partnera, wabi kaczory dość głośnym "kwakaniem". Cale toki polegają na wydawaniu charakterystycznych głosów i przyjmowaniu odpowiednich póz. Ptaki obu płci, tzn. kaczor i kaczka pływają wokół siebie, przy czym kaczor z szyją wyciągniętą w korpus i opuszczonym dziobem, zaś kaczka z zarzuconą głową do tyłu na grzbiet, wydając dźwięki przypominające chrapanie. Kaczor zanurza swój dziób w wodzie, następnie szybko go podnosi, prostując jednocześnie korpus i unosząc go nad wodę. W tym momencie wydaje także bardzo głośny i ostry świst. Kaczor może także przyjmować inne pozy. Kopulacja u kaczek odbywa się w wodzie, podczas niej samiec lekko zanurza samicę trzymając się przy tym dziobem za pióra znajdujące się na potylicy.
|
