      HODOWLA GĘSI Gęsi domowe wywodzą się od trzech gatunków gęsi dzikich: europejskiej (gęś gęgawa), chińskiej oraz kanadyjskiej. Poprzez udomowienie oraz prowadzone selekcje u wszystkich gatunków ptaków domowych oprócz gęsi, nastąpiło duże zwiększenie nieśności. Gęsi domowe znoszą trochę więcej jak niż ich odmiany dzikie. Niską nieśnością charakteryzują się gęsi pochodzące od rasy europejskiej, zaś wyższą te pochodzące od rasy chińskiej, jednak wykazują one o wiele gorsze wyniki w tuczu. Wyłącznie nieliczne rasy gęsi wywodzącej się od gęsi europejskiej znoszą ponad 50 jaj rocznie, np. gęś włoska.

     Użytkowanie gęsi hodowlanych zależy od szybkości dojrzewania płciowego ptaków. Gęsi, które późno dojrzewają tzn. w miesiącach zimowych -grudzień, styczeń - przeznaczone na tucz jesienny dają duże przyrosty oraz produkt smalcowy, zaś gęsi, które wcześnie dojrzewają nie są najlepszymi ptakami przeznaczonymi do tuczu jesiennego, ponieważ wykazują one w tym czasie popęd płciowy i nie magazynują w tym okresie tłuszczu.

     Najbardziej popularną rasą, szczególnie na północy naszego kraju, jest gęś pomorska. Jest gęsią późno dojrzewającą i bardzo dobrze rośnie w czasie tuczu. Masa ciała gęsi nie tuczonej wynosi około 4000 g, zaś gąsiora 5000 g. Po okresie tuczu samice mają masę ciała wynoszącą około 7000 g, zaś samce 9000 g. Gęsi te posiadają wysoką odporność. Młode gąsięta rosną bardzo szybko i w 12 tygodniu życia mają już masę ciała wynoszącą około 4000 g. Niestety gęsi te mają niską nieśność która przekłada się na 12 lub 18 jaj. W Polsce istnieją odmiany tej rasy między innymi: gęś kartuska, gęś poznańska oraz gęś rypińska.

     Gęś suwalska (hodowana w województwie białostockim) jest zbliżona do rasy pomorskiej. Masa ciała gęsi nie tuczonych wynosi około 4000 g, zaś gąsiorów 4500 g. Gęś suwalska jest rasą odporną na choroby oraz dobrze wykorzystuj zadawaną im paszę.

     Gęś kielecka jest ptakiem, który bardzo wcześnie dojrzewa. Masa ciała tych gęsi nie tuczonych wynosi około 3000 g, zaś gąsiorów 3500 g. Gęsi tej rasy doskonale nadają się do produkcji dobrych tusz mięsnych, ponieważ nie magazynują one tłuszczu, słabo go osadzają.

     Gęś zatorska jest nową rasą gęsi biało upierzonej, która powstała w wyniku krzyżowania krajowych ras późno oraz wcześnie dojrzewających jak również gęsi garbonosych. Gęsi te maja dużą nieśność. Gęsi zatorskie znoszą około 40 jaj, masa ich ciała wynosi 5000 -5500 g, mają bardzo dobre umięśnienie i osadzanie mniejszej ilości tłuszczu niż u gęsi pomorskiej.

     Gęsi białe włoskie do polski zostały importowane w celu uszlachetnienie naszych krajowych odmian gęsi. Gęsi te charakteryzują się wysoką wydajnością nieśną, posiadają wysoki procent zapłodnienia jak również wylęgu, rasa ta jest wszechstronnie użytkowa, używana do tuczu wczesnego, jesiennego oraz na stłuszczone wątroby. Masa ciała samic wynosi od 5000 do 6000 g, zaś samców od 6000 do 7000 g.

     Gęś tulska posiadająca barwę upierzenia szarą, posiada ciężar ciała który dochodzi nawet do 10 000g, nieśność wynosi od 20 do 25 jaj. Niestety rasa ta nie jest hodowana w Polsce, ponieważ gęsi te posiadają słabą płodność oraz charakteryzują się trudnym wychowem piskląt.

Dwie gęsi

      UŻYTKOWANIE GĘSI
Gęsi charakteryzują się długowiecznością oraz zachowywaniem zdolności rozpłodowej do 10 lat. Gąsiory użytkuje się zazwyczaj przez 2 - 4 lata, lecz cenne okazy można stosować do rozpłodu nawet przez okres 8 lat. Na jednego gąsiora w hodowli przypada zazwyczaj od 3 do 6 samic (należy pamiętać że starszy samiec zapłodni mniej samic). W hodowli powinny znajdować się gęsi w różnym wieku tzn. 30 % powinny stanowić samice roczne, zaś 70 % samice starsze, w wieku co najmniej od 2 do 5 lat. Dojrzałość płciowa gęsi waha się w bardzo szerokich granicach, zazwyczaj występuje miedzy 250 a 300 dniem.

     U gęsi okres nieśności jest bardzo krótki, trwa od lutego do końca czerwca. Nieśność gęsi zwiększa się wraz z wiekiem: w drugim roku jest wyższa o około 15%, zaś w trzecim o około 30% (w porównaniu do pierwszego roku).

     Na wartość stada podstawowego przekładają się wyniki produkcyjne, które daje potomstwo. Warto wybierać do hodowli gęsi, które są dobrze wyrośnięte, które posiadają odpowiednią budowę oraz ciężar. W budowie ciała gęsi uwzględnia się długość jej tułowia, długość szyi, długość dzioba, długość mostka, długość kości udowej oraz długość podudzia jak również obwód tułowia. Masa ciała samic ras lekkich powinna wynosić 4500 g, zaś gęsi pomorskich od 5000 do 600 g, zaś samców nieco więcej. Z pośród gęsi rocznych, w hodowli powinno zostawiać się wyłącznie te, które znoszą co najmniej 20 jaj o masie 150 g, oraz o dobrej wylęgowości. Stado gęsi należy zestawiać wcześnie, od razu po zejściu z pastwiska, aby gęsi przyzwyczaiły się do swojego towarzystwa.

     W naszym kraju wszystkie gęsi (około 95%) hodowane są w gospodarstwach drobnotowarowych, wylęg ich odbywa się zazwyczaj pod nasiadką. Gęsi zaczynają znosić jaja w lutym, następnie po zniesieniu kilku jaj zaczynają je wysiadywać.

     Do wylęgu najlepsze są jaja o masie od 130 do 170 g, które mają całe i czyste skorupki. Jaja zabrudzone można odkazić w słabym roztworze nadmanganianu potasu, o temperaturze około 40%. Jaj znużonych w tym roztworze nie należy wycierać, lecz osuszać. Jaja gęsi mogą być przetrzymywane w pozycji poziomej w temperaturze 10°C i wilgotności powietrza około 75% nie dłużej niż przez okres 10 dni.

     Pod nasiadkę podkłada się od 13 do 15 jaj. Gęsi zdejmuje się z jaj początkowo raz dziennie, następnie dwa razy dziennie na czas około 13-15 min, zawsze o tej samej porze . Karmidła i poidła muszą znajdować się w pewnej odległości od gniazda, aby zmusić gęś do schodzenia a jaj. W 10 i 18 dniu wylęgu należy prześwietlić jaja aby upewnić się które są zapłodnione, zaś jaja nie zapłodnione lub z martwymi zarodkami należy usunąć. W 27 dniu wylęgu jaja można pławić w wodzie o temperaturze około 39°C przez okres 10 min. Pławienie stosuje się w celu usunięcia jaj z zamarłymi zarodkami, które to zawsze opadają na dno i są nieruchome. Pławienie dobrze robi na skorupę, poprzez jej namoczenie wylęg piskląt jest o wiele łatwiejszy. Wylęg piskląt rozpoczyna się w 28 dniu a trwa do 32 dnia.

     Udowodniono, iż lepsze wyniki lęgu oraz uzyskanie jednorazowo większej ilości piskląt, zyskuje się poprzez sztuczne lęgi. Do wylęgu jaj gęsi najbardziej odpowiednie są aparaty płaskie, w których jaja układa się w pozycji poziomej. Technologia wylęgu jaja gęsich za pomocą sztucznych aparatur, nie są jeszcze wystarczająco dobrze opracowane. Istnieje więc kilka metod, w których stosuje się różne parametry w stosunku do temperatury, wilgotności, przekładania, obracania, chłodzenia i skraplania.

Warunki sztucznego wylęgu jaj gęsich - przykładowe zestawienie.

1-3 dzień	temperatura 38°
4 - 19 dzień	temperatura 38.5°
od 20 dnia	temperatura 39°
1-10 dzień	wilgotność 60-65%
11-14 dzień	wilgotność 65-70%
od 15 dnia	wilgotność 70-75%
1-19 dnia	2 razy dziennie przewracać
20-27 dnia	2 razy dziennie przewracać, nie obracać

Gęsi w wolierze

      WYCHÓW GĘSI
W hodowli gęsi najczęściej stosuje się naturalny wychów gęsi. Jedna wodzicielka może wychować od 10 do 12 małych gąsiąt. Młode przez pierwsze dni życia są bardzo wrażliwe na niską temperaturę, dlatego gęś z pisklęciem powinna przebywać w pomieszczeniu o temperaturze od 15 do 20°C, ale po upływie 4 dni mogą już spokojnie wychodzić na świeże powietrze. Puch piskląt jest bardzo gęsty i natłuszczony, ponieważ młode bardzo często ocierają się o swoją wodzicielkę, lecz bardzo mocno szkodzi im deszcz jak również silne nasłonecznienie. Młode gąsięta dobrze rosną i rozwijają się na terenach z dostępem do wody, gdzie gęś najczęściej przebywa z przychówkiem. Budka noclegowa powinna być co jakiś czas przestawiana w inne miejsce, ponieważ gęsi bardzo często niszczą porosty. Najgorszy okres wychowu młodych trwa do 8 tygodnia, po tym okresie młode sa już całkowicie opierzone, żywią się wtedy na pastwisku.

     Sposób sztuczny wychowu jest łatwiejszy niż naturalny. Małe gąski potrzebują dużego źródła ciepła wyłącznie przez okres trzech pierwszych tygodni życia. Pisklęta hodowane za pomocą sztucznego wychowu są bardziej wytrzymałe na zmienne warunki temperatury oraz posiadają mniejsze wymagania co pokarmu od innych gatunków . Temperatura w pomieszczeniu w którym są wychowywane pisklęta powinna wynosić w 1 tygodniu życia od 30 do 27°C, w 2 tygodniu życia od 27 do 24°C, w 3 tygodniu życia 20°C. Na 1m? w wychowalni powinna umieszczać się od 8 do 9 piskląt. W jednym stadzie hodowca może odchować około 75 gąsiąt. Pomieszczenie w którym są trzymane ptaki musi być suche i bardzo często wietrzone. Poidła z których piją młode, muszą być dobrze zabezpieczone aby ptaki nie rozchlapywały wody. Na ściółkę może służyć pocięta słoma. Podczas słonecznych i pogodnych dni w 8 dniu życia gąsiąt, można je wypuścić na wybieg, z początku na czas 15 minut, z czasem na dłuższy okres. Po ukończeniu trzeciego tygodnia życia gąsięta należy przenieść na pastwisko do wcześniej przygotowanych budek kolonijnych. Sztucznie odchowaną młodzież od 4 tygodnia, można spokojnie wypuszczać na wodę.

     Hodowca powinien słabe gęsi usuwać ze swojego stada w czasie całego odchowu. Pierwszą selekcję należy dokonać w 8 tygodniu życia, po całkowitym opierzeniu ptaków. Hodowca powinien wszystkie gęsi zważyć, i do dalszego chowu zostawić wyłącznie te o dobrej masie ciała. W tym okresie gęsi ras lekkich powinny ważyć około 3 kg, zaś rasy ciężkie powyżej 3 kg. W następnym okresie wychowu gęsi korzystają wyłącznie z pastwiska, a po ukończeniu 6 miesięcy życia, hodowca musi przeprowadzić ostatnią selekcję.

Piskle - gęs

      ŻYWIENIE GĘSI
W hodowli gęsi żywienie dzieli się na dwa okresy. Pierwszy okres trwa od wylęgu do 8 tygodnia życia (do całkowitego opierzenia ptaków), zaś drugi okres trwa od 8 tygodnia życia do ukończenia wzrostu (do 6 miesiąca zycia). Podczas tego okresu gęsi trzykrotnie zmieniają swoje upierzenie.

     Po wylęgu młode gęsi nie są zainteresowane karmą, należy je poić i podawać mieszankę mineralną. Z początku młode ptaki rosną bardzo szybko i muszą mieć zapewnioną wysokowartościową paszę z dodatkiem białka zwierzęcego. Pierwsze pasze należy zadawać ptakom po upływie 24 godzin, mieszanka ta powinna być wilgotna i zrobiona z młodej zielonki (szpinak, pokrzywa, lucerna, sałata), którą mieszamy ze śrutą pszenną oraz mlekiem.

     Pokarm gęsi powinien być urozmaicony między innymi przez podawanie ptakom marchwi tartej, listków skiełkowanego owsa oraz jęczmienia. Po każdym karmieniu hodowca powinien zebrać i posprzątać z karmideł to co nie zostało zjedzone przez gęsi, aby karma nie kwaśniała.

     Najlepsze wyniki żywieniowe gwarantuje się, stosując w 1 tygodniu życia gęsi 24% białka oraz 2400 kcal energii przemiennej w 1 kg paszy. Następnie w 2 tygodniu życia gęsi hodowca może stosować śrutę z owsa bądź także jęczmień z dodatkiem makuchów albo mieszanki D K. Od 3 tygodnia życia gęsi można stosować ziemniaki w ilości 15 g na jedną sztukę dziennie.

     Z początku pasze gęsiom podaje się 6 razy dziennie, następnie należy zmniejszyć liczbę odpasów, w wyniku czego hodowca zmusza pisklęta do korzystania z pobliskich pastwisk. Od 6 tygodnia życia stosuje się wyłącznie 4 odpasy. Pokarm dla młodych gęsi nie musi być urozmaicany ziemniakami.

     Podczas drugiego okresu żywieniowego gąsięta należy łączyć w większe stada, i należy je wyprowadzać na pastwiska w odległości nawet 2 km od miejsca w którym nocują. Podstawą żywienie gęsi w tym czasie jest pastwisko, hodowca dokarmia ptaki poprzez zadawanie im owsa, co jest zależne od wielkości pastwiska. Na jedną sztukę w ciągu sezonu przeznacza się około 150 m? pastwiska.

Jedna gęś zjada dziennie w sezonie w zależności od swojego wieku średnio następujące ilości zielonki.

1 miesiąc	100 g zielonki
2 miesiąc	700 g zielonki
3 miesiąc	1200 g zielonki
4 miesiąc	1500 g zielonki
5 miesiąc	1500 g zielonki
6 miesiąc	1650 g zielonki

Samica gęś z gąsiętami we wodzie

UŻYTKOWANIE MIĘSNE GĘSI
Na tucz najlepiej przeznaczyć młode gęsi po zakończonym okresie intensywnego wzrostu, tzn. w wieku 8 tygodni życia, bądź również te gęsi już bardzo dobrze wyrośnięte, tzn. w 6 miesiącu życia. Młode gęsi po ukończeniu 8 tygodnia życia, tuczy się przez okres od 2 do 3 tygodni, w tym czasie ptaki przybierają na wadzę średnio 1,5 kg, po skończonym tuczu powinny osiągnąć masę ciała wynoszącą od 4000 do 4500 g. W ten sposób można uzyskać mięso bardzo soczyste, poprzerastane tłuszczem. Taka hodowla gęsi nie jest u nas jeszcze bardzo rozpowszechniona, ponieważ pierze z takich gęsi ma niższą cenę niż sztuk dorosłych. Hodowcy nie uzyskują wówczas dodatkowego dochodu, które mogą otrzymać za dobrej jakości pierze, które pochodzi ze poskubu w okresie wzrostu gęsi.

     Gęsi z typu brojlerowego otrzymuje się , poprzez prowadzenie intensywnego tuczu trzy tygodniowych gąsiąt w zamknięciu, z uwzględnieniem niewielkich pokrytych wyłącznie słomą wybiegów. Gęsi te żywi się jedynie paszami przemysłowymi, do których nadają się dobre systemy do karmienia. Gęsi ubija się w 8 lub 12 tygodniu życia, przed rozpoczęciem pierwszego ich okresu pierzenia się.

     Wyniki, które uzyskujemy w tuczu gęsi zależą od ich rozwoju w okresie żywienia pastwiskowego, ponieważ wtedy następuje największy przyrost mięśni. Podczas tuczu gęsi wyrośniętych hodowca uzyskuje dużą poprawę jakości mięsa oraz sporo tłuszczu podskórnego.

     Tucz gęsi przemysłowy najczęściej stosuje się w zakładach drobiarskich. Gęsi są wtedy skupywane z danego regionu kraju i są następnie tuczone przez 3 tygodnie na różnych placach tuczu w specjalnych klatkach, które są ustawione pod gołym niebem. Zazwyczaj pasze gęsi wtedy stanowi marchew oraz owies, a w ostatnim tygodniu podaje się im dodatkowo samo ziarno. Termin podczas którego są sprzedawane ptaki zależy od terminu w jakim są podskubywane. Pióro gęsi rośnie 6 tygodni, a jej tucz trwa 3 tygodnie, aby po ubiciu ptaka otrzymać dobre i dojrzale upierzenie, należy skupywać je 3 tygodnie po podskubie.

     Tucz rolniczy gęsi odbywa się w tym gospodarstwie, w którym miał miejsce wypas, on także twa przez okres 3 tygodni, zaś przyrost gęsi w czasie tuczu może dochodzić nawet do 3000 g.

     Tucz gęsi na stłuszczone wątroby odbywa się poprzez przymusowe karmienie ptaków paszą przygotowaną z delikatnie natłuszczonej kukurydzy. Po okresie 3 tygodni stosowania tego żywienia pojawia się przyrost wątroby, która może mieć masę nawet 800 g.

Jaja gęsi

      UŻYTKOWANIE I HODOWLA GĘŚI
Gęsi zazwyczaj dobrze znoszą niskie temperatury oraz nie przejawiają dużych wymagań do pomieszczeń w których przebywają. Gęsi można trzymać w szopach, ale muszą one być suche oraz dostatecznie jasne, musza być w tym pomieszczeniu okna. Określenie mierzone w stosunku okna do powierzchni podłogi musi wynosić 1:10 bądź też 1:12. Podłoga w pomieszczeniu gdzie przebywają gęsi musi być wyścielona ściółką (sloma, torf, wióry drzewne) co najmniej o grubości 20 cm. Hodowca na jedną gęś powinien przeznaczyć od 0,6 do 0,8 m ? podłogi. Podczas okresu nieśności samic należy ustawić gniazda, przeznaczając jedno gniazdo na trzech gęsi.

     Zapotrzebowanie gęsi na składniki pokarmowe nie jest tak ściśle opisane jak to bywa u innych gatunków ptaków. U gęsi można zauważyć że niedobór witamin oraz składników mineralnych występuje bardzo rzadko, ponieważ są one praktycznie zawsze hodowane sposobem naturalnym. Poprzez zjadane zielonki na pastwiskach, gęsi same dostarczają sobie dodatki pokarmowe jakich potrzebują w danym momencie. Poza okresem początkowego przyrostu wzrostu jak również poza okresem nieśności gęsi, jako ptaki roślinożerne pokrywają paszami roślinnymi całe swoje zapotrzebowanie na białko.

     W żywieniu gęsi hodowlanych występują dwa okresy tzn. okres zimowania- polega on na zejściu ptaków z pastwiska do końca grudnia; oraz okres przygotowania ptaków do nieśności i rozrodu- trwa ona od stycznia do końca czerwca.

     Podczas okresu zimowania wzrost gęsi jest całkowicie zakończony, zapotrzebowanie ich na składniki odżywcze jest ograniczone wyłącznie do utrzymywania ich przy życiu. Gęsi w tym czasie nie powinny tracić na wadze. Ptaki przyzwyczajone do zjadania dużych ilości pasz objętościowych, powinny otrzymywać odpowiednią dawkę pokarmową. Podstawowe składniki podczas tego okresu stanowią: okopowe korzeniowe (300 g), siano (100 g), kiszonki (150 g), dodatek pasz treściwych czyli ziarna (100 g). Paszę objętościową hodowca daje gęsią trzy razy dziennie, a odpas wyłącznie wieczorem pod postacią ziarna. W bardzo mroźne dni ziarno gęsiom zadaje się dwa razy dziennie - rano i wieczorem.

     Hodowca już od stycznia musi przygotowywać swoje ptaki do okresu nieśności. Dawka pokarmowa w tym okresie powinna wynosić więcej niż poprzednio paszy treściwej, zaś mniej objętościowej. Gęsi podczas tego okresu potrzebują około 34 g białka zadawanego dziennie, należy więc zwiększyć zawartość w dawce pasz białkowych (nasiona roślin strączkowych, makuchy). Hodowca w tym okresie nie powinien zapomnieć o dodatku białka zwierzęcego, którą może zadawać gęsią za pomocą mieszanki D, w ilości 50-100 gna sztukę. Ważne jest zadawanie gęsiom składników mineralnych oraz witamin w postaci Polfamixu D lub D K i Vitazolu.

     Podczas okresu rozpłodowego trzeba zwiększyć ilość pasz białkowych, w zależności od ilości znoszonych jaj. W tym czasie gęsi oraz gąsiory powinny być okresowo ważone, a w sytuacji spodku ciężaru ciała należy zwiększyć nieco zadawaną ilość paszy treściwej. Gąsiory które tracą na wadzę o wiele gorzej zapładniają samice, hodowca powinien je dokarmiać aby nie dopuścić do takich sytuacji. Gąsiorom można podawać dodatkowo 100 g owsa (skiełkowanego) oraz 20 g maczek zwierzęcych.

     Okres nieśności u gęsi kończy się wraz z rozpoczęciem wysiadywania jaj, podczas gdy gęsi otrzymują wyłącznie ziarno i wodę. Po zakończeniu lęgów naturalnych, tak samo jak młodzież gęsi te, które wysiadywały jaja, korzystają z pastwisk, które w tym okresie stanowi główne źródło pokarmowe.

Dwie małe gąski

UŻYTKOWANIE GĘSI NA PIERZE
Pierzę gęsie ma większa wartość niż pierze kacze, ponieważ jest ono o wiele bardziej elastyczne. Najwyżej cenione jest pierze białe, które jest dojrzałe i pochodzi ze zdrowych oraz prawidłowo żywionych ptaków. Pierze gęsie możemy uzyskiwać poprzez podskubywanie, które polega na likwidowaniu piór dojrzałych w okresie ich wypadania (podczas pierzenia gęsi). U gęsi podskubu można robić na powierzchni skóry pokrytej wyłącznie miękkimi piórami, omijając okolice pod skrzydłami, których nie należy skubać.

Po za metodą podskubu gęsi żywych pierze uzyskuje się także z ptaków ubitych, tzw. opad. Z jednej gęsi można uzyskać około 200 -300 g pierza. Najwięcej pierza można otrzymać od gęsi pomorskiej. Masa pierza otrzymanego z podskubu oraz z opadu z gęsi młodej wynosi około 660 g piór oraz 250 g puchu, zaś ze starej gęsi wynosi około 820 g piór i 185 g puchu. Wartość piór otrzymanych z jednej gęsi równa jest wartości mięsa z jednej gęsi.

Poprzedni rozdział «Hodowla Kuropatw	Następny rozdział Hodowla Gołębi»

Komentarze (3)

Autor: ~Wiesława Obielak (2021-06-12, 17:54:15) [odpowiedzi: 0] (IP: 37.47.32.112)Odpowiedz
Temat:

Dodaj nowy wątek
Temat:
Treść:

Autor:	3minusplus 2 = <= Napisz wynik działania.

	Walczymy ze spamem w komentarzach. Spam generują roboty. Rozwiązanie powyższego działania przekonuje nas że nie jeste robotem :)
Jesteś niezalogowany. Zaloguj się lub zarejestruj i zyskaj dostęp do zaawansowanych funkcji portalu zupełnie za darmo!

Hodowla Gęsi (łać.Anserinae)

UŻYTKOWANIE GĘSI

WYCHÓW GĘSI

ŻYWIENIE GĘSI

UŻYTKOWANIE MIĘSNE GĘSI

UŻYTKOWANIE I HODOWLA GĘŚI

UŻYTKOWANIE GĘSI NA PIERZE

Dodaj nowy wątek